کتاب قانون کوچک(در باب تب‌ها)-5
کتاب قانون کوچک (۵)
از انجا که دانلود کتابها از اینترنت اغلب با مشکل همراه است، جهت استفاده آسان و همگانی،تعدادی از کتابها با فرمت word برای استفاده دوستان در وبلاگ قرار داده شده است. لازم به ذکر است به دلیل محدودیت در حجم وبلاگ، کتب بصورت فصلهای جداگانه در دسترس می باشد.
مقاله دهم
تب‌ها
در هفت باب است:
باب اول: تب يك روزه
اين نوع تب ناشي از خستگي شديد، در معرض آفتاب داغ واقع شدن، غضب شديد، اندوه شديد، سرماي شديد و خوراكي‌هاي با طبيعت گرم و اسباب مشابه آن است. اين تب بيست و چهار ساعت دوام دارد با اين نوع تب بايد نرم و آرام برخورد كرد و نباید به یکباره ریشه‌کن شود تا به تب دیگری تبدیل نگردد. بلکه براي رفع آن از نوشيدني‌ها و عصاره‌هاي مخلوط با آب سرد استفاده کند و چنانچه هنگام غذا خوردنش باشد و بداند که ترک خوراک باعث تشدید تب نمی‌شود صرفاً به نوشیدنی‌ها و عصاره‌های سرد اکتفا کند. اما اگر نگران تشديد تب باشد مقداري آرد سردی‌بخش [مثل جو] مخلوط با كمي شكر و نيز نان آغشته به آب انار میخوش ميل كند. پس از برطرف شدن تب به حمام رود و غذا خوردن عادي را به آرامي از سر گيرد.
باب دوم: تب روزانه بلغمي
اين نوع تب ناشي از بلغم عفوني غالب بر معده و رگهاي بدن است. درمان اين تب چنانچه عامل ديگري در كار نباشد و بيمار هم پرخور نباشد اين است كه معده‌اش را با قي كردن پاك كنند و جوشانده ترب و سكنجبين عسلي و همچنين خوردن سركه و روغن زيتون و يا روغن کنجد تازه و عسلي و نيز شكر سفید مفيد است. بعلاوه اگر غذاهايي ميل كرد پس از آن آب گرم و نيز سكنجبين بنوشد و با قي كردن، معده را پاك نمايد.
چنانچه مزاج بيمار خشك باشد پس از خوردن گلنگبين، آب‌ِ زنجبيل بنوشد بعلاوه نخودآب و نيز روغن زیتون را با روغن کنجد حل شده با آب انار ترش و آبغوره ميل كند. همچنين شربت آلو و خوراک پرهیزانة تهيه شده از اسفناج و کدو و روغن بادام مفيد است.
باب سوم: تب رِبع يا تب سودائي
اين نوع تب ناشي از سوداي متعفن است كه بر طحال و ديگر رگها غلبه مي كند. راه درمان اين تب چنانچه عامل ديگري در كار نباشد و بيمار هم پرخور نباشد در دورة بدون تب چنين است: جوشانده هلیله سياه، زبيب، فلوس و ترنجبين داده شود. به كودكان هم سكنجبين دهند تا ادرارشان زياد گردد. همچنين آب ريشه كرفس و رازيانه دستور دهد. علاوه بر آن جز در روز تب، جوجه تهیه شده بنحو دبکراک خورانده شود. بيمار نبايد در روز تب هيچ غذايي بخورد زيرا خوردن در روز تب، سنگيني مي‌آورد.
باب چهارم: تب مطبقه[1]
اين نوع تب ناشي از عفونت خون است و يا از كثرت و امتلاء خون است و براي درمانش اين اقدامات كفايت مي‌كند: چنانچه بيمار پرخور نباشد آب انار با شكر طبرزد بنوشد و عدسي ترش با روغن بادام و نيز ماءالشعیر با انار ترش داده شود.
چنانچه مزاج بيمار خشك باشد آب عناب و آلو و نيز تمرهندي با شكر طبرزد دستور دهد همچنين خوراک کدو و اسفناج و روغن بادام ميل كند. چنانچه نمونه ادرار بیمار از رسوبات صاف شود و معده بيمار ضعيف نباشد آب خيلي خنك داده شود.
باب پنجم: تب‌هاي مركب
چنانچه تب بيمار نامنظم شود و روزي تب او شدت يابد و روزي ديگر تبش خفيف شود و بيمار روزي سبك‌تر و روز ديگر سنگين‌تر باشد تب او مركب خواهد بود. براي درمان اين نوع تب و تجویز غذا باید متناسب با بروز حالات، از درمانهاي تركيبي استفاده شود.
باب ششم: تب دق
چنانچه گوشت بيمار تحليل رود و توان بيمار ضعيف گردد و صدايش نازك شود و صورتش به سرخی گراید و چشمانش در گودي افتد و اين همه، عاملي بيروني و آشكار مثل اسهال يا خون‌دماغ شدید نداشته باشد و يا در اثر قطع خوراك نباشد تب دق خواهد بود. درمان آن پيچيده است و پزشكان ماهر هم گاه از درمانش عاجزند تا چه رسد به كسي كه پزشك نيست. بنابراين بهتر است بيمار براي درمان اين نوع تب به پزشك مراجعه نمايد زيرا درمانش سخت و بهبودي‌اش سخت‌تر است.
مقاله دهم که آخرین مقاله کتاب است پایان پذیرفت.
و الحمد لله ربّ العالمین
و صلواته و سلامه علی سیّدنا محمّد و علی أصحابه تسلیماً کثیراً
منابع مورد استفاده در ترجمه و تصحیح کتاب:
1. الاغراض‌الطبیه و المباحث‌العلائیه، سید اسماعیل جرجانی، تصحیح دکتر حسن تاج‌بخش، انتشارات دانشگاه تهران، 1385 2. خلاصة‌الحکمه، محمدحسین عقیلی شیرازی، به تصحیح استاد اسماعیل ناظم، جلد اول و دوم، انتشارات اسماعیلیان، 1385 3. القانون فی الطب، شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، طبعة الاولی، 1425هجری، جلد سوم، ص409 4. مفردات مخزن‌الادویه، محمدحسین‌عقیلی، تصحیح سیدعلی موحد‌ابطحی، انتشارات حبل‌المتین، 1385 5. تحفةالمؤمنین، محمدمؤمن حسينی تنکابنی، تصحیح دکتر محمدرضا شمس اردکانی و دکتر روجا رحیمی، نشر شهر، 1387 6. لغت‌نامه دهخدا، علی‌اکبر دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، نسخه رایانه‌ای، روایت دوم 7. قانون در طب، شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا، تحقیق و ترجمه استاد علیرضا مسعودی، انتشارات مرسل، 1386 8. طب اکبری، محمد اکبر ارزانی، مؤسسه احیاء طب طبیعی و مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل، جلد اول و دوم، انتشارات جلال‌الدین، 1387 9. اکسیر اعظم، محمداعظم‌خان‌چشتی، نسخه تکثیری مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل، جلد اول تا چهارم، 1383 10. قانونچه در طب، محمود چغمینی، ترجمه دکتر محمدتقی میر، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی ایران، 1375 11. ذخیره خوارزمشاهی، سید اسماعیل جرجانی، تصحیح دکتر محمدرضا محرری، انتشارات فرهنگستان علوم پزشکی، 1380 12. المنصوری فی‌الطب، محمدبن‌زکریای رازی، دکتر حازم بکری صدیقی، معهد المخطوطات العربیة (المنظمة العربیة للتربیة و الثقافة و العلوم)، کویت، 1987 میلادی
[1]. در ادامه آمده است «و هی حمّی بقری: یا همان تب گاوی»؛ در سایر منابع طبی در دسترس، صفت بقری برای تب دموی یا مطبقه نیامده است. سایر اسامی و انواع مطبقه عبارتند از ربو و عفن هستند.
منبع: طرح احیای آثار مکتوب
عكرَالزَيت (روغن زيتون پرمايه)